رتینول چیست و چه فوایدی برای پوست دارد؟
رتینول چیست و چه فوایدی برای پوست دارد؟
پوست خارجی‌ترین عضو بدن انسان است و امروزه اهمیت بالای مراقبت‌های پوستی بر کسی پوشیده نیست. پوست را آیینه تمام‌نمای بدن می‌دانند که بسیاری از عوارض با ریشه‌های مختلف در پوست آشکار می‌شود. آسیب‌های پوستی ناشی از آلودگی هوا و زندگی در محیط‌های شهری هم از عواملی است که نیاز به مراقبت‌های پوستی را افزایش می‌دهد. همچنین در طی زمان، پوست فرآیندهای بسیاری از جمله پیری را پشت سر می‌گذارد.
تمایل به داشتن پوستی جوان و شاداب، همواره به ابداع انواع محصولات جوانسازی پوست منجر شده است. روی‌هم‌رفته، محصولات جوان‌ساز و ضد پیری از محبوب‌ترین محصولات مراقبتی پوست هستند. در بیشتر محصولات ضد پیری پوست، اغلب عبارت حاوی رتینول یا دارای رتینول مشاهده می‌شود. رتینول یکی از اساسی‌ترین مواد لازم برای جوانسازی و مراقبت عمقی پوست است. در این مطلب، درباره اینکه رتینول چیست و چه فوایدی برای پوست دارد، بیشتر می‌خوانیم.
رتینول چیست؟
اولین پرسشی که با آن مواجه می‌شویم درباره چیستی این عنصر است: رتینول چیست و چه فوایدی برای پوست دارد؟ رتینول از مواد اولیه سازنده محصولات جوانسازی پوست است و عنصری ضد پیری به شمار می‌رود. این ماده از خانواده رتینوئیدها و از مشتقات ویتامین A است. ویتامین A ماده لازم برای ترمیم سلول‌های بدن محسوب می‌شود و رتینول نیز به ترمیم سلول‌های پوست کمک می‌کند. رتینول و رتین A دو عنصر مهم از خانواده رتینوئیدها و حالت‌های اولیه ویتامین A هستند و شباهت‌های بسیاری به یکدیگر دارند. خاصیت اولیه هر دو را باید در تاثیر آنها بر کندسازی روند پیری پوست و افزایش تولید سلول‌های پوست دانست. تفاوت آنها در نوع فرآیندی است که در پوست ایجاد می‌کنند.
محصولات حاوی رتین A بیشتر برای لایه‌برداری و رفع عوارض حاد پوستی مثل انواع جوش و آکنه و مراقبت‌های لایه‌های بیرونی پوست کاربرد دارد. رتینول بیشتر برای تولید محصولات مراقبتی موثر بر لایه‌های زیرین پوست استفاده می‌شود. شدت تاثیرگذاری رتین A بیشتر از رتینول بوده و مصرف آن نیازمند دستور و نسخه پزشک است. رتینول پس از جذب در پوست و ترکیب با آنزیم‌های دیگر، به ترتینوئین اسید تبدیل می‌شود که حالت اسیدی ویتامین A است.
رتینول چه فوایدی برای پوست دارد؟
عنضر ضد پیری و جوان‌ساز:
برای درک این نکته که رتینول چیست و چه فوایدی برای پوست دارد، باید همواره به یاد داشته باشیم که مهم‌ترین ویژگی رتینول خاصیت ضد پیری، جوانسازی و سفت‌کنندگی آن است. رتینول با تحریک سلول‌های پوست و افزایش متابولیسم آنها، تولید کلاژن را تقویت کرده و از افتادگی و پیری پوست جلوگیری می‌کند. کلاژن یکی از مهم‌ترین اجزای پروتئینی سازنده پوست و دیگر بخش‌های بدن همچون استخوان، غضروف‌ها بافت‌های همبند، رگهای خونی و زجاجیه چشم است. این عنصر نگهدارنده به‌صورت طبیعی در بدن تولید شده و باعث قرار گرفتن اجزای بدن در کنار یکدیگر می‌شود. تولید کلاژن منجر به از بین رفتن خطوط ریز پوست و چین و چروک‌های ناشی از افزایش سن یا تابش آقتاب می‌شود. 
خاصیت ترمیم‌کنندگی:
رتینول عنصر سودمندی است که در رفع لکه‌ها و آسیب‌های ناشی از تابش آفتاب (پیری نور) و همچنین در کمرنگ و محو کردن لکه‌های تیره پوستی ناشی از افزایش سن تاثیرگذار است. یکی از مشکلات شایع پوستی در بیشتر افراد وجود منافذ باز پوست است. رتینول با تاثیر بر روند ساخت‌وساز سلول‌های پوست، در بسته شدن این منافذ اثرگذار است؛ در نتیجه، پوست یکدست‌تر و صاف‌تر می‌شود. این ویژگی رتینول همچنین در رفع لکه‌های تیره پوست، رد و جای آکنه نیز مفید است و به روشن شدن پوست کمک می‌کند. در صنایع دارویی، رتینول یکی از مواد پایه در تهیه محصولات درمان موضعی بیماران مبتلا به پسوریازیس (صدفک) به شمار می‌رود.
کنترل چربی پوست:
در ادامه بحث درباره اینکه رتینول چیست و چه فوایدی برای پوست دارد، باید به تاثیر آن در تنظیم غدد تولید چربی پوست اشاره کرد؛ در نتیجه، رتینول از بروز و ظهور آکنه پیشگیری می‌کند. رتینول موجود در محصولات مراقبتی پوست در رفع و کاهش جوش‌های سر سیاه، آکنه‌های سر سفید و منافذ پوست تاثیر می‌گذارد.
به این ترتیب، ویژگی شاخص رتینول را می‌توان افزایش روند تولید سلولی پوست دانست. این عنصر با تحریک بافت سلولی لایه‌های زیرین پوست، موجب رانده شدن سلول‌های مرده به سطوح بالایی پوست می‌شود. به دیگر سخن، رتینول نوعی لایه‌برداری در لایه‌های زیرین پوست انجام می‌دهد. برای لایه‌برداری از سطوح بالایی پوست، می‌توان از لایه‌بردارهای دیگر یا با دستور پزشک از لایه‌بردارهای حاوی رتین A استفاده کرد.
عوارض مصرف رتینول:
تا این قسمت، درباره اینکه رتینول چیست و چه فوایدی برای پوست دارد گفتیم؛ اما مانند هر دارو و محصول درمانی دیگر، رتینول نیز در کنار ویژگی‌های بسیار خود، عوارضی دارد. در ادامه مطلب، به برخی از این عوارض اشاره می‌شود:
خشکی و التهاب پوست:
حساسیت و خشکی پوست از جمله عوارضی است که بیشترین تعداد گزارش را در میان مصرف‌کنندگان محصولات حاوی رتینول داشته است. مصرف بیش از حد رتینول ممکن است خشکی پوست، التهاب، قرمزی و خارش و پوسته پوسته شدن به دنبال داشته باشد. از این رو، مصرف داروهای دارای رتینول را باید با احتیاط و از مقدار کمتر مثلا یک‌بار در هفته و طی یک ماه آغاز کرد و به تدریج در هر ماه، دفعات مصرف هفتگی را افزایش داد تا به مصرف روزمره رسید. برای جلوگیری از بروز خشکی پوست نیز این محصولات را باید هم‌زمان با مرطوب‌کننده مصرف کرد.
ایجاد حساسیت و آسیب‌های پوستی:
مصرف رتینول در پوست‌های حساس گاه با بروز اگزما و برخی از انواع اکنه همراه است؛ بنابراین، توصیه می‌شود افرادی که پوست حساس دارند، استفاده از محصولات دارویی حاوی رتینول را با نظر پزشک آغاز کنند. همچنین مصرف رتینول در افراد با پوست تیره نیز به صورت بروز لکه‌های پوستی گزارش شده است. بی‌تردید، در این موارد هم باید از نظر پزشک متخصص بهره گرفت.
منع مصرف هم‌زمان چند محصول حاوی رتینول:
گفتیم که یکی از عوارض شایع مصرف رتینول، بروز خشکی و التهابات پوستی بوده و توصیه پزشکان به روند تدریجی و تصاعدی مصرف این ماده از دفعات کم رو به زیاد است. همچنین مصرف هم‌زمان دو یا چند محصول حاوی رتینول یا دیگر رتینوئیها، ممکن است به تحریک پوست منجر شود.
منع مصرف رتینول با دیگر محصولات درمانی پوست:
گاه در حین مصرف هم‌زمان محصلات مراقبتی دارای رتینول با دیگر محصولات مراقبی پوست مانند انواع لایه‌بردار یا محصولات ضد آکنه نیز بروز عوارض پوستی و حساسیت مشاهده می‌شود. در این موارد، مراجعه به پزشک برای منع مصرف، جایگزینسازی با محصول دیگر یا مصرف داروها در بازه‌های زمانی معین برای کاهش این عوارض ضروری است.
حساسیت به نور:
محصولات و داروهای مراقبتی حاوی رتینول در برابر نور خورشید، اکسیدشدگی و اشعه فرابنفش، ضعیف و ناسازگار هستند و بهتر است که این محصولات را طی شب مصرف کرد. حساسیت این ماده در محصولات مراقبتی در برابر آفتاب به صورت آفتاب‌سوختگی آشکار می‌شود. در صورت لزوم مصرف طی روز، استفاده از ضدآفتاب قوی با spf بالا ضروری است؛ به‌ویژه در تابستان، علاوه بر ضدآفتاب، استفاده از کلاه آفتابگیر نیز لازم به نظر می‌رسد.
منع مصرف رتینول در دوره بارداری:
با وجود آنچه درباره اینکه رتینول چیست و چه فوایدی برای پوست دارد، گفته شد؛ اما مصرف رتینوئیدها از جمله رتینول در دوره بارداری توصیه نمی‌شود؛ در صورت لزوم و با دستور پزشک، محصولات دیگری جایگزین می‌شود. منع مصرف رتینول به جز زنان باردار، کسانی که قصد بارداری دارند را هم شامل می‌شود.
منع مصرف رتینول پس از اقدامات زیبایی:
برای جلوگیری از بروز حساسیت و التهابات پوستی، بهتر است محصولات حاوی رتینول را دست‌کم 5 روز پس از لیزر، شمع و سایر اقدامات زیبایی مصرف کرد. در همین راستا، توصیه می‌شود که رتینول بلافاصله پس از شست‌وشوی صورت نیز مصرف نشده و اندکی به پوست زمان داده شود.
روش مصرف رتینول:
به طور کلی، مشاهده نتیجه مصرف محصولات مراقبتی پوست زمان‌بر است و نیاز به مداومت و تکرار دارد. بنا بر گزارش مصرف‌کنندگان، با استفاده مداوم از محصولات دارای رتینول طی 8 – 10 هفته، می‌توان نتیجه دلخواه را مشاهده کرد. از آنجا که رتینول ماده‌ای است که بر لایه‌های زیرین پوست تاثیر می‌گذارد، مشاهده تعییرات ایجادشده در اثر استفاده از این ماده نیز نیازمند زمان بیشتری است. این ویژگی رتینول در تقابل با مصرف رتین A، دیگر محصول مشابه و هم‌خانواده رتینول از گروه رتینوئیدها، قرار دارد. معمولا پس از 6 هفته مصرف محصولات حاوی رتین A، می‌توان نتیجه مدنظر را مشاهده کرد.
زمان مناسب برای مصرف رتینول:
روی‌هم‌رفته، زمان خاصی برای آغاز مصرف محصولات حاوی رتینول وجود ندارد. پدیده پیری و آشکار شدن خطوط ریز و چین و چروک روی پوست اغلب از دهه سی به بعد زندگی افراد آغاز می‌شود. در این دوره، سلول‌های پوست نسبت به دو دهه قبلی روند تولید کندتری دارند؛ بنابراین، مصرف رتینول بر افزایش سرعت ساخت‌وساز سلولی پوست موثر است و به تولید سلول‌های جدید کمک می‌کند.
با این همه، استفاده از رتینول در دهه بیست زندگی، از بروز علائم پیری پوست جلوگیری می‌کند و روند پیری را به تعویق می‌اندازد. از دهه سی به بعد نیز مصرف رتینول در کاهش و از بین بردن این نشانه‌ها تاثیرگذار است. در سنین بالاتر نیز استفاده از محصولات رتینول، کاملا جنبه درمانی می‌یابد. به طور کلی، پس از طی دوره بلوغ و رفع جوش و آکنه و همچنین پس از درمان عوارض پوستی خاص این دوره، می‌توان محصولات حاوی رتینول را مصرف کرد.
درباره اینکه رتینول چیست و چه فوایدی برای پوست دارد گفتیم. امروزه کارخانجات و برندهای زیبایی و درمانی سراسر دنیا، در طیف محصولات جوان‌ساز و مراقبتی خود این ماده را در انواع سرم، کرم روز، کرم شب و کرم دور چشم و محصولات دیگر تولید می‌کنند. در کشور ما نیز محصولات حاوی رتینول در بسیاری از برندهای زیبایی موجود است. یکی از گروه‌های تولیدکننده محصولات مراقبتی پوست دارای رتینول، برند نیتروژینا است. در ادامه، به برخی از محصولات رتینول‌دار این گروه تولیدی اشاره می‌شود:
سرم ضد پیری و تقویت کننده پوست رتینول نیروژینا:
سرم‌های ضد پیری برند نوتروژینا یا نیتروژینا محصولات تقویتی و مناسبی هستند که با داشتن هیالورنیک اسید و رتینول رفع خطوط ریز و چروک‌ها و افتادگی پوست را تسریع می‌کنند. این سرم علاوه بر داشتن خاصیت جوانسازی و تامین رطوبت پوست، در رفع لک، تیرگی و خشکی پوست نیز تاثیر می‌گذارد.
کرم دور چشم ضد پیری بوست نیتروژینا:
پوست نازک پشت چشم و اطراف چشم بسیار مستعد ایجاد چین و چروک و خطوط ریز است و از همین رو نیاز به مراقبت بیشتری دارد. رتینول و اسید هیالورونیک از مواد اصلی در ساخت این
گروه از محصولات مراقبتی هستند. اسید هیالورونیک، دیگر ماده جوان‌ساز و تامین‌کننده رطوبت پوست است که در تولید محصولات ضد پیری پوست کاربرد فراوان دارد. کرم دور چشم نیتروژینا علاوه بر رفع چروک و خطوط دور چشم، تقویت پوست اطراف چشم، در برطرف کردن افتادگی پوست دور چشم نیز موثر است. با استفاده از این کرم،خشکی، لک و تیرگی دور چشم هم بهبود می‌یابد.
کرم شب ضد پیری رتینول بوست نیتروژینا:
گفتیم که به سبب حساسیت رتینول به نور، بهتر است که این ماده طی شب مصرف شود. از این رو، کرم‌های مخصوص شب، گزینه مناسبی برای استفاده از این عنصر به شمار می‌روند. خواب شبانه و استراحت پوست بدن، ارتباط مستقیمی با روند بازسازی و تولید سلول‌های پوست دارد. استفاده از کرم شب ضد پیری رتینول‌دار نیتروژینا، با کمک به رفع چین و چروک و افتادگی پوست، در تقویت و تامین رطوبت از دست‌رفته پوست نیز تاثیر می‌گذارد. در نتیجه، خشکی، لک و تیرگی پوست نیز کاهش می‌یابد.
کرم روز ضد پیری رتینول بوست spf 15 نیتروژینا:
این گروه تولیدی علاوه بر کرم شب، کرم روز حاوی رتینول و اسید هیالورونیک تولید کرده است. این محصول با داشتن درصدی از درجه حفاظت در برابر نور خورشید، از بروز ایجاد حساسیت و آفتاب‌سوختگی جلوگیری می‌کند. کرم روز رتینول نیتروژینا علاوه بر تقویت پوست و رفع چروک و افتادگی، خشکی، لک و تیرگی پوست را برطرف میسازد.
سخن پایانی:
چنان‌که ذکر شد، رتینول یکی از عناصر اصلی ضد پیری و جوانسازی در محصولات زیبایی و درمانی به شمار می‌رود. این ماده پرخاصیت در انواع محصولات مراقبتی پوست مثل سرم ضدپیری، کرم روز و شب، و کرم دور چشم و مانند اینها، کاربرد فراوانی دارد. رتینول با تحریک و تاثیر بر روند ساخت و ساز و متابولیسم سلولی در لایه‌های زین پوست، به رفع علائم پیری پوست مثل چین و چروک، خطوط ریز، لکه‌های پوستی ناشی از افزایش سن و تابش آفتاب، تیرگی، آکنه و رد و جای آکنه کمک می‌کند. استفاده مستمر از محصولات حاوی رتینول به داشتن پوستی شاداب، یکدست و سالم منجر می‌شود.